Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2012

Η Κρήνη Τρικάλων εκπροσωπήθηκε επάξια στην 1η Γιορτή Μελιού που έγινε στα Τρίκαλα!!

Ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Τρικάλων σε συνεργασία με τον Δήμο έστησε ένα μοναδικό υπαίθριο παζάρι όπου μπορούσε ο καθένας να ενημερωθεί για την παραγωγή μελιού και να προμηθευτεί γνήσιο μέλι από παραγωγούς της περιοχής μας  καθώς και προϊόντα που παράγονται με βάση το μέλι. Το φεστιβάλ εμπλουτίστηκε με χορευτικά από το Μπρασόβ της Ρουμανίας (αδελφοποιημένη πόλη με τα Τρίκαλα) τα οποία βρίσκονται στην πόλη, καθώς και από χορευτικούς συλλόγους της περιοχής μας.
Σε αυτή τη σπουδαία γιορτή το παρόν έδωσε και ο Μελισσοκόμος του χωριού μας Δημήτριος Παππάς ο οποίος είναι γνωστός στο καταναλωτικό κοινό, χάρη στην ποιότητα και στη γεύση των Μελισσοκομικών του προϊόντων.









«Μέσα από τη γιορτή αυτή θέλουμε να γνωρίσει  ο κόσμος το Τρικαλινό αγνό μέλι,τις ποικιλίες καθώς και τα προϊόντα που παράγονται με βάση το μέλι» μας είπε ο Δημήτρης και μας ανάφερε παράλληλα πως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί από πού προμηθευόμαστε μελισσοκομικά προϊόντα, καθώς είναι πολλοί οι πλανόδιοι πωλητές που πασάρουν στους ανυποψίαστους, αγνώστου ποιότητας και προέλευσης προϊόντα.


Ας μάθουμε μερικά πράγματα για τη μέλισσα και τα προϊόντα της:

Γνωρίζεις ότι....

Μια μέλισσα μπορεί να διακρίνει μέσω της όσφρησης εάν μια άλλη μέλισσα είναι από την ίδια κυψέλη.
Η εργάτρια μέλισσα έχει δυο σύνθετους οφθαλμούς στις πλευρές του κεφαλιού καθένας εκ των οποίων αποτελείται από περίπου 5000 μάτια. Ένα τέτοιο έντομο μπορεί να δει ταυτόχρονα προς όλες, σχεδόν, τις κατευθύνσεις γύρω απ' το σώμα του.




Η καταγωγή των μελισσών
Οι μέλισσες εμφανίστηκαν στη γη πριν από 80 εκατομμύρια χρόνια , περίπου, και εξελίχθηκαν από έντομα που έμοιαζαν με σφήκες (Michener 1974). Σήμερα σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πάνω από 20000 είδη μελισσών και 700 γένη , ανάμεσα σ’αυτές και η κοινή μέλισσα Apis Mellifera L. Πιστεύεται ότι το σημείο από όπου άρχισε η διασπορά της Apis Mellifera ήταν η περιοχή της ινδικής χερσονήσου και της νοτιοανατολικής Ασίας. Το ελάχιστο μέγεθος μέλισσας είναι 2 χιλιοστά και το μέγιστο 39 χιλιοστά (Rindener, 1986).
Η Κοινωνία
Η μέλισσα είναι κοινωνικό έντομο και ζει σε πολυάριθμες , καλά οργανωμένες κοινωνίες τα μελίσσια. Κάθε μελίσσι περιλαμβάνει μερικές χιλιάδες άτομα , 40.000 ή και περισσότερα στις αρχές του καλοκαιριού, τα οποία έχουν διαφοροποιηθεί σε τρεις τάξεις , τις εργάτριες που αποτελούν το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, τους κηφήνες και τη βασίλισσα.
Το σπίτι της κοινωνίας

Το μελίσσι ζει σε φωλιές που το προστατεύουν από τον αέρα και τη βροχή. Η φωλιά είναι ένας κοίλος χώρος με μικρή είσοδο όπως η κουφάλα ενός δέντρου, η κοιλότητα κάποιου βράχου ή κάποιου κτίσματος , όπου στο εσωτερικό της οι μέλισσες χτίζουν κηρήθρες. Το 1885 ο Αμερικανός μελισσοκόμος Langstronth κατασκεύασε την πρώτη κυψέλη, ένα σύνθετο εργαλείο, που επιτρέπει στο μελισσοκόμο να επεμβαίνει στη ζωή του μελισσιού, να υποβοηθά την ανάπτυξή του με διάφορους μελισσοκομικούς χειρισμούς και να συλλέγει περισσότερο μέλι. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι μέλισσες το περνούν σε δραστηριότητες μέσα στη φωλιά τους και μόνο ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων τους λαμβάνει χώρα στο εξωτερικό περιβάλλον και γίνεται αντιληπτό σε μας.
Τα άτομα της κοινωνίας

Η εργάτρια 

Είναι το μικρότερο σε μέγεθος άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή κοιλιά, μακριά φτερά, μακριά προβοσκίδα και κεντρί. Έχει όργανα για να συλλέγει και να μεταφέρει νερό, νέκταρ και γύρη, και αδένες που μεταξύ άλλων παράγουν βασιλικό πολτό και κερί. Η εργάτρια είναι ατελές θηλυκό και έχει ατροφικό αναπαραγωγικό σύστημα. Σε εποχές έντονης δραστηριότητας , άνοιξη και καλοκαίρι , ζει το πολύ 45 μέρες ενώ το χειμώνα μέχρι και 6 μήνες. Ουσιαστικά , κύρια αποστολή της , είναι η ενασχόληση με όλες τις εργασίες του μελισσιού, εξού και το όνομά της.

Ο κηφήνας
 
Είναι το αρσενικό άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή προβοσκίδα, μεγάλα μάτια, φαρδιά κοιλιά και θώρακα. Σε αντίθεση με την εργάτρια δεν έχει κεντρί , ούτε όργανα συλλογής τροφής και παραγωγής κεριού. Το αναπαραγωγικό του σύστημα ωριμάζει 12 μέρες μετά τη γέννησή του και παράγει έως και 10.000.000 σπερματοζωάρια. Κύρια αποστολή του είναι η γονιμοποίηση της βασίλισσας. Έτσι όταν το νέκταρ σπανίζει, οι εργάτριες απομακρύνουν τους κηφήνες από το μελίσσι και τους αφήνουν να πεθάνουν από την πείνα. Ζει το πολύ 2 μήνες.

Η βασίλισσα 

Είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο του μελισσιού. Οι λαμπρότεροι χρωματισμοί και η μακρύτερη κοιλία την κάνουν να μοιάζει με σφήκα και να ξεχωρίζει εύκολα από τις πιο μικρόσωμες εργάτριες και τους χοντροφτιαγμένους κηφήνες. Δεν έχει όργανα για συλλογή γύρης ούτε κηρογόνους αδένες για παραγωγή κεριού όπως η εργάτρια. Το κεντρί της το χρησιμοποιεί για να σκοτώσει τις αδελφές της βασίλισσες και σχεδόν ποτέ εναντίον του ανθρώπου. Η βασίλισσα ζει 3-5 χρόνια και μένει διαρκώς μέσα στην κυψέλη. Πετά έξω απ’ αυτή μόνο δύο φορές στη ζωή της , μια για να γονιμοποιηθεί και μία για να σμηνουργήσει. Αν βρεθεί από άλλη αιτία έξω από την κυψέλη, δεν μπορεί να επιστρέψει σ’ αυτή. Κάθε μελίσσι έχει μια μόνο βασίλισσα, που είναι το μοναδικό τέλειο θηλυκό άτομο του μελισσιού και μαζί η μητέρα όλου του πληθυσμού. Δε συλλέγει τροφή ούτε ασχολείται με άλλες εργασίες. Κύρια αποστολή της είναι η ωοτοκία και η διοίκηση του μελισσιού.

Το αναπαραγωγικό σύστημα 


Ανεπτυγμένο αναπαραγωγικό σύστημα έχουν μόνο οι βασίλισσες και οι κηφήνες. Οι εργάτριες έχουν ατροφικό αναπαραγωγικό σύστημα. Επτά ημέρες μετά την εκκόλαψή της η βασίλισσα πετά έξω από την κυψέλη, στους χώρους συγκέντρωσης των κηφήνων, όπου ζευγαρώνει συνήθως με 8-12 κηφήνες, στον αέρα και σε ύψος 25 μέτρων περίπου, με θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 20 ο C , με ταχύτητα ανέμου μικρότερη από 28 χιλιόμετρα την ώρα, κατά τις απογευματινές ώρες. Κατά τη σύζευξη, τα γεννητικά όργανα του κηφήνα αναστρέφονται , βγαίνουν από το σώμα του και με τη σύσπαση των μυών της κοιλιάς επέρχεται η εκσπερμάτωση. Στη συνέχεια τα γεννητικά του όργανα αποκόπτονται από το σώμα του με αποτέλεσμα το θάνατό του. Μέρος των γεννητικών του οργάνων παραμένει στον κόλπο της βασίλισσας, είναι το λεγόμενο ‘σημάδι ζευγαρώματος’, το οποίο απομακρύνει ο επόμενος κηφήνας. Το ζευγάρωμα διαρκεί 5-18 λεπτά. Η βασίλισσα αποθηκεύει όλο το σπέρμα στη σπερματοθήκη , ο αδένας της οποίας εκκρίνει θρεπτικά συστατικά, για την επιβίωση των 7.000.000 περίπου σπερματοζωαρίων, τα οποία είναι αρκετά για όλη τη διάρκεια της ζωής της. Έτσι η βασίλισσα κατά την ωοτοκία επιλέγει αν θα γονιμοποιήσει ή όχι κάθε αυγό που περνά από τους ωαγωγούς της.

Διαφοροποίηση φύλλου και κάστας 


Η βασίλισσα ωοτοκεί δύο ειδών αυγά, γονιμοποιημένα και αγονιμοποίητα. Τα αγονιμοποίητα θα δώσουν κηφήνες, ενώ τα γονιμοποιημένα θα δώσουν θηλυκά άτομα (Winston 1987). Η διαφοροποίηση αυτή ονομάζεται διαφοροποίηση φύλου. Στη συνέχεια τα θηλυκά άτομα μπορούν να εξελιχθούν σε βασίλισσες ή εργάτριες, ανάλογα με τη διατροφή τους στο στάδιο της προνυμφικής τους ηλικίας. Οι προνύμφες που εξελίσσονται σε βασίλισσες τρέφονται αποκλειστικά με άφθονο βασιλικό πολτό όλες τις μέρες της διατροφής τους, ενώ οι προνύμφες που εξελίσσονται σε εργάτριες τρέφονται τις τρεις πρώτες μέρες με λιγοστό βασιλικό πολτό και τις υπόλοιπες με βασιλικό πολτό, γύρη και μέλι. Η διαφοροποίηση αυτή ονομάζεται διαφοροποίηση κάστας.

Ο βιολογικός κύκλος της μέλισσας 

Η μέλισσα για να ολοκληρώσει την ανάπτυξή της διέρχεται από τρία στάδια : το αυγό, την προνύμφη και τη νύμφη. Όλα τα αυγά προέρχονται από τη βασίλισσα του μελισσιού, είναι μεγάλα και στενόμακρα και έχουν χαρακτηριστική θέση μέσα στο κελί. Τα αυγά της τρίτης ημέρας είναι έτοιμα για την εκκόλαψη της προνύμφης. Οι αναπτυσσόμενες προνύμφες τρέφονται από τις εργάτριες μέλισσες με βασιλικό πολτό, γύρη και μέλι μέχρι την ημέρα που θα σφραγιστούν τα κελιά με κερί. Αφού σφραγιστούν τα κελιά, οι προνύμφες πλέκουν κουκούλι και περνούν στο στάδιο της νύμφης. Για κάθε διαφορετικό άτομο απαιτείται διαφορετικός συνολικός χρόνος ανάπτυξης του εντόμου. Για τη βασίλισσα απαιτούνται 16 ημέρες από την ημέρα ωοτοκίας, για την εργάτρια 21 και για τον κηφήνα 24 ημέρες.
 Οι δραστηριότητες του μελισσιού

Τα άτομα των τριών τάξεων έχουν τα ίδια βασικά γνωρίσματα, παρουσιάζουν όμως ορισμένες μορφολογικές και ανατομικές διαφορές, που έχουν σχέση με το ρόλο τους στη ζωή του μελισσιού. Όλες οι εργασίες σ’ ένα μελίσσι γίνονται από τις εργάτριες με ένα εντυπωσιακό καταμερισμό εργασίας. Παρακάτω θα αναλύσουμε τις εργασίες που εκτελούνται σ’ ένα μελίσσι. 
Εκτροφή γόνου
Η εκτροφή του γόνου γίνεται από τις παραμάνες , κατά βάση νεαρές μέλισσες 5-13 ημερών.. Οι παραμάνες ταΐζουν τον γόνο με μέλι ,γύρη και βασιλικό πολτό και μεριμνούν ώστε η περιοχή του γόνου να έχει σταθερή θερμοκρασία 34 ο -35 ο C. Για την περιποίηση μιας μόνο προνύμφης συμμετέχουν διαδοχικά πάνω από 2800 παραμάνες για περίπου 10 ώρες. 
 


 
Περιποίηση της βασίλισσας 
Η βασίλισσα του μελισσιού συνοδεύεται πάντοτε από ένα αριθμό εργατριών, τις συνοδούς, οι οποίες έχουν ως αποστολή τους να την ταΐζουν, να την καθαρίζουν και να μεταδίδουν σε όλο το μελίσσι τις χημικές ουσίες ή αλλιώς φερομόνες που εκκρίνει. Όλες μαζί οι χημικές ουσίες που εκκρίνει η βασίλισσα λέγονται ‘βασιλική ουσία’ και ορίζουν την ταυτότητα και την μοναδικότητά της.  



Καθαριότητα της κυψέλης 
Οι εργάτριες απομακρύνουν κάθε τι που θεωρούν ξένο για το μελίσσι , είτε αυτό είναι άχρηστο υλικό είτε παθογόνος οργανισμός. Ό,τι δεν μπορούν να απομακρύνουν το μουμιοποιούν με πρόπολη, που έχει μικροβιοκτόνες και μυκητοκτόνες ιδιότητες και αποτελεί το απολυμαντικό της κυψέλης. Οι εργάτριες επιχρίουν επίσης το εσωτερικό των κελιών με ελαιώδες επίχρισμα, που συλλέγουν από την γύρη γνωστό ως βάλσαμο γύρης. Με το επίχρισμα αυτό πιστεύεται ότι αποστειρώνονται εσωτερικά τα κελιά και ετοιμάζονται για την ωοτοκία της βασίλισσας. Η καθαριότητα της κυψέλης είναι υψίστης σημασίας για την επιβίωση του μελισσιού και είναι γεγονός. Αρκεί να σκεφτούμε ότι σε χώρο μικρότερο του ενός κυβικού μέτρου συναθροίζονται 40000 μέλισσες, και ο αέρας διατηρείται το ίδιο καθαρός όσο έξω από την κυψέλη. Άλλωστε οι μέλισσες δεν αφήνουν ποτέ τα περιττώματά τους μέσα στην κυψέλη.  

Παραλαβή Ωρίμανση και Αποθήκευση μελιού   
Οι συλλέκτριες νέκταρος όταν επιστρέφουν στην κυψέλη παραδίδουν το νέκταρ που μεταφέρουν στις αποθηκεύτριες με τροφάλλαξη, και οι οποίες αρχικά το επεξεργάζονται για να απομακρυνθεί κάποια ποσότητα υγρασίας και στη συνέχεια το αποθηκεύουν στα κελιά.  
 


 

Κτίσιμο κηρήθρων 

Οι κηρήθρες κατασκευάζονται από κερί, το οποίο παράγετε από τους κηρογόνους αδένες της εργάτριας μόνο μέλισσας , και είναι αρχικά διαυγές υγρό που στερεοποιείται αμέσως. Για να δραστηριοποιηθούν οι κηρογόνοι αδένες απαιτούνται υψηλές θερμοκρασίες και αφθονία σε νέκταρ, μέλι και γύρη. Κάθε κηρήθρα αποτελείται από πολυάριθμα εξαγωνικά διαμερίσματα τα κελιά, τα οποία διακρίνονται σε εργατικά, κηφηνοκελιά και βασιλικά κελιά. Στα κελιά αυτά αποθηκεύονται οι τροφές και εκτρέφεται ο γόνος. Στα εργατικά κελιά εκτρέφονται οι καινούργιες εργάτριες, στα κηφηνοκελιά οι καινούργιοι κηφήνες και στα βασιλικά κελιά οι καινούργιες βασίλισσες. Το εξαγωνικό σχήμα των κελιών είναι το πιο εργονομικό για την κατασκευή των κηρήθρων. Τα κυκλικά, οκταγωνικά ή πενταγωνικά κελιά αφήνουν κενά μεταξύ τους, ενώ τα τριγωνικά και τα τετραγωνικά έχουν μεγαλύτερη περίμετρο και άρα απαιτούν περισσότερο κερί για την κατασκευή τους. Το εξαγωνικό σχήμα των κελιών παρέχει οικονομία στο κερί, αξιοποιεί καλύτερα το χώρο και δίνει σταθερότητα και αντοχή στην κηρήθρα. Κάθε κιλό κηρήθρας κρατά μέχρι και 22 κιλά μέλι.( Θρασυβούλου 1998). Η κατασκευή των κηρήθρων γίνεται κατά τμήματα , από ομάδες εργατριών που κρέμονται από κάποιο σταθερό σημείο σαν κρόσσια. Τα τμήματα αυτά μεγαλώνουν με την πάροδο της εργασίας και τελικά ενώνονται μεταξύ τους σ’ ένα ομοιόμορφο σύνολο.



Ρύθμιση της θερμοκρασίας 
Οι μέλισσες είναι δραστήριες μεταξύ 10 ο και 38 ο C. Όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή , ομάδες εργατριών τοποθετημένες μέσα και έξω από την είσοδο της κυψέλης κινούν τα φτερά τους και κατευθύνουν ένα ρεύμα αέρα από έξω προς το εσωτερικό της κυψέλης και ένα άλλο με αντίστροφη κατεύθυνση. Ταυτόχρονα μια άλλη ομάδα εργατριών μεταφέρει νερό και το τοποθετεί σε σταγόνες , σε διάφορα σημεία του εσωτερικού της κυψέλης. Με τον αερισμό το νερό εξατμίζεται και προκαλείται πτώση της θερμοκρασίας. Όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή οι εργάτριες σχηματίζουν τη μελισσόσφαιρα , μια συμπαγή στοιβάδα που αποτελείτε από πολλές μέλισσες τοποθετημένες πυκνά η μια δίπλα στην άλλη. Το πάχος αυτής της στιβάδας μεταβάλλεται ανάλογα με τις μεταβολές της θερμοκρασίας. Μέσα σ’ αυτή τη σφιχτή στοιβάδα η μάζα των υπολοίπων μελισσών είναι χαλαρή. Οι μέλισσες κυκλοφορούν , καταναλώνουν μέλι, και με μικροσυσπάσεις των θωρακικών μυών παράγουν την απαιτούμενη για την επιβίωση θερμοκρασία.  


Φρούρηση της εισόδου 

Η είσοδος της κυψέλης φρουρείτε από μικρό η μεγάλο αριθμό εργατριών ανάλογα με τον κίνδυνο που διατρέχει το μελίσσι. Ο εισβολέας αντιμετωπίζεται με το κεντρί, ένα σύνθετο όργανο που αποτελείται από αδένες παραγωγής δηλητηρίου και φερομονών, κύστη που περιέχει το δηλητήριο και άλλα όργανα. Όταν μια εργάτρια κεντρίσει ένα θηλαστικό, το κεντριοφόρο σύστημα αποσπάται από το σώμα της με αποτέλεσμα το θάνατό της. Μετά την απόσπαση του κεντριού και για ένα περίπου λεπτό , η κύστη που περιέχει το δηλητήριο συσπάτε και διοχετεύει όλο το δηλητήριο στο σώμα του θύματος. Το κεντρί δεν μπορεί να αποτραβηχθεί εύκολα από το σώμα του θύματος διότι φέρει άγκιστρα που εξυπηρετούν αυτό το σκοπό. Παράλληλα φερομόνες συναγερμού, που εκκρίνονται από αδένες του κεντριού σημαδεύουν τον εισβολέα , μετατρέποντάς τον σε κινητό στόχο για τις άλλες εργάτριες. Το δηλητήριο της μέλισσας περιέχει βιογενείς αμίνες, ένζυμα, πολυπεπτίδια , διάφορα αμινοξέα και αρωματικές πτητικές ουσίες. Οι αντιδράσεις που προκαλούνται από αυτό είναι αλλεργικής φύσης. Τονίζεται ότι οι μέλισσες χρησιμοποιούν το κεντρί τους ως αμυντικό μέσο για να υπερασπίσουν την κοινωνία τους, και ότι η επιβίωσή τους στηρίζεται στο αμυντικό αυτό σύστημα ( Θρασυβούλου 1998). Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι πρέπει να προστατεύσουν κάτι πολύτιμο, το μέλι, το οποίο αποθηκεύουν την άνοιξη και το καλοκαίρι για να επιβιώσουν τον χειμώνα.  
 



Τροφάλλαξη 

Με τον όρο αυτό εννοούμε την ανταλλαγή τροφής μεταξύ των εργατριών προβοσκίδα με προβοσκίδα. Τον τρόπο αυτό χρησιμοποιούν οι εργάτριες για να διαμοιράσουν την τροφή στις μέλισσες που βρίσκονται στα απομακρυσμένα σημεία της κυψέλης και για να ταΐσουν τη βασίλισσα και τους νεαρούς κηφήνες. 

 
Πτήσεις προσανατολισμού 
Η εργάτρια προτού αναλάβει καθήκοντα συλλέκτριας, βγαίνει από την κυψέλη και κάνει ορισμένες πτήσεις , για να αποτυπώσει στη μνήμη της τη μορφή , το χρώμα ,τη θέση της κατοικίας της καθώς και τα χαρακτηριστικά σημάδια στη γύρω περιοχή. Οι πτήσεις αυτές γίνονται ομαδικά.  



Συλλογή τροφής 
Στην ηλικία των τριών περίπου εβδομάδων η εργάτρια γίνεται συλλέκτρια και συλλέγει νέκταρ, γύρη, νερό και πρόπολη. Οι επισκέψεις στα διάφορα είδη φυτών γίνονται συγκεκριμένη ώρα της ημέρας , την ώρα που το κάθε φυτό εκκρίνει νέκταρ η δίνει γύρη (Percival 1955). Η συλλέκτρια χρησιμοποιεί τη θέση του ήλιου ως οδηγό. Τυπώνει στη μνήμη της την προβολή της γωνίας που σχηματίζεται από τα σημεία θέση του ήλιου , κυψέλη, τοποθεσία τροφής. Χρησιμοποιώντας αυτή τη γωνία, επιστρέφει στην κατοικία της χωρίς περιπλανήσεις. Σε μέρες με μερική συννεφιά, ακόμα κι αν δεν φαίνεται ο ήλιος, οι μέλισσες βρίσκουν την ακριβή του θέση από το διαθλώμενο φως. Σε μέρες δε με ολική συννεφιά, και πάλι οι μέλισσες προσανατολίζονται με τον ήλιο, γιατί βλέπουν το υπεριώδες φως που διαπερνά τα σύννεφα. Παρατηρήθηκε ότι συλλέκτριες έκαναν ταξίδια μέχρι και 13,7 χιλιομέτρων για να συλλέξουν τροφή. Ακόμα και σε τέτοια μεγάλης διάρκειας ταξίδια, που η θέση του ήλιου αλλάζει, η εργάτρια κάνει τις απαιτούμενες διορθώσεις, χάρις στην έντονα ανεπτυγμένη αίσθηση του χρόνου που έχει, και βρίσκει εύκολα την κατοικία της. Οι συλλέκτριες κάνουν μακρινά ταξίδια ακόμα και όταν υπάρχει τροφή σε κοντινές αποστάσεις, αν η ανθοφορία που βρίσκεται μακριά είναι πιο ελκυστική. Έτσι αυξάνουν τη δυνατότητα συλλογής από μεγαλύτερη ποικιλία λουλουδιών, και επιτρέπουν στο μελίσσι να κάνει πλουσιότερη τη σύνθεση των τροφών που συλλέγει. Σε περιόδους που η ανθοφορία είναι μειωμένη, παρατηρείται συχνά, μια εργάτρια να συγκρούεται με μια ξένη που εισέρχεται στην περιοχή της, με σκοπό να την παρεμποδίσει να συλλέξει.  


 
Η λεηλασία 
Οι συλλέκτριες συλλέγουν μέλι από κάθε πρόσφορη πηγή. Σε περιόδους μειωμένης ανθοφορίας , πηγή τροφής είναι και το αποθηκευμένο μέλι, στα γειτονικά μελίσσια. Έτσι οι συλλέκτριες κλέβουν το μέλι από τα αδύνατα μελίσσια τα οποία αδυνατούν να υπερασπισθούν τις προμήθειές τους.  



Η διατροφή του μελισσιού 
Η συλλογή είναι η πιο κοπιαστική και περισσότερο επικίνδυνη εργασία που αναλαμβάνει μια εργάτρια. Είναι όμως υψίστης σημασίας για την επιβίωση του μελισσιού. Η γύρη που συλλέγετε δίνει τις απαραίτητες πρωτεΐνες για τη ανάπτυξη των ιστών και των αδένων της μέλισσας. Η ετήσια κατανάλωση γύρης για ένα μελίσσι είναι 15-30 κιλά. Οι υδατάνθρακες βρίσκονται στο μέλι. Κάθε μελίσσι καταναλώνει 60-80 κιλά μέλι το χρόνο. Το νερό είναι απαραίτητο στοιχείο στη διατροφή της μέλισσας και χρησιμοποιείται για την αραίωση του μελιού, τη διατροφή του γόνου, το δρόσισμα της κυψέλης και τη μείωση της θερμοκρασίας.  


Το αδενικό σύστημα 
Το αδενικό σύστημα χωρίζεται στους ενδοκρινείς και τους εξωκρινείς αδένες. Οι ενδοκρινείς αδένες εκκρίνουν ορμόνες στο εσωτερικό του σώματος της μέλισσας και έχουν σχέση με τη βιοχημική ρύθμιση, της ανάπτυξης και της συμπεριφοράς της μέλισσας. Οι εξωκρινείς αδένες εκκρίνουν το προϊόν τους- φερομόνες , ένζυμα, κερί, δηλητήριο- στο εξωτερικό περιβάλλον. Ο βασιλικός πολτός, το δηλητήριο, το ένζυμο ιμβερτάση που μετατρέπει το νέκταρ σε μέλι, το κερί, είναι μόνο μερικά παράγωγα αυτών των αδένων. Παράγουν επίσης φερομόνες, οι οποίες ρυθμίζουν τη συμπεριφορά όλου του μελισσιού.  
 



Ο πολλαπλασιασμός του μελισσιού 
Ο φυσικός πολλαπλασιασμός του μελισσιού ονομάζεται σμηνουργία. Κατά τη σμηνουργία το μελίσσι χωρίζεται, ένα μέρος των εργατριών μαζί με τη βασίλισσα φεύγουν από τη φωλιά προς αναζήτηση νέας, -αυτό το μέρος του μελισσιού ονομάζεται αφεσμός- ενώ οι υπόλοιπες παραμένουν στην παλιά φωλιά με ένα αριθμό βασιλικών κελιών έτοιμων να δώσουν καινούργιες βασίλισσες. Η προετοιμασία της σμηνουργίας αρχίζει νωρίς την άνοιξη, με την εκτροφή κηφήνων και την αύξηση της ακολουθίας που περιστοιχίζει την βασίλισσα, η οποία μπορεί να ξεπεράσει τις 22 εργάτριες. Οι εργάτριες αυτές ταΐζουν πιεστικά τη βασίλισσα με βασιλικό πολτό και την εξαναγκάζουν να επιταχύνει το ρυθμό της ωοτοκίας της, που φτάνει στο μέγιστο της, γύρω στα 1500 με 2000 αβγά το εικοσιτετράωρο, το βάρος των οποίων είναι μεγαλύτερο του βάρους της. Παράλληλα , άλλες εργάτριες ετοιμάζουν πολυάριθμες βάσεις βασιλικών κελιών. Πιεζόμενη η βασίλισσα ψάχνει διαρκώς για άδεια κελιά, για να εναποθέσει τα αβγά της. Τελικά ωοτοκεί και στις βάσεις των βασιλικών κελιών. Τότε οι εργάτριες σπεύδουν να επιμηκύνουν τα τοιχώματά τους και να εφοδιάσουν τις προνύμφες που θα εκκολαφθούν, με μεγάλες ποσότητες βασιλικού πολτού. Στη συνέχεια ο ρυθμός της ζωής του μελισσιού αλλάζει. Οι εργάτριες αλλάζουν συμπεριφορά, οι συνοδοί της βασίλισσας μειώνονται και πολλές φορές αρνούνται να την ταΐσουν. Ο ρυθμός της ωοτοκίας επιβραδύνεται πολύ και η κοιλιά της βασίλισσας μικραίνει. Μια εβδομάδα περίπου πριν από την αναχώρηση του αφεσμού, οι εργάτριες κακομεταχειρίζονται τη βασίλισσα και την αναγκάζουν να κινείται διαρκώς. Τη γυμνάζουν για να μπορεί να πετάξει.
 
Η ωοτοκία διακόπτεται, ο ρυθμός εργασίας μειώνεται και το μελίσσι παρουσιάζει εικόνα απραξίας. Στο μεταξύ ένας αριθμός από συλλέκτριες μεταβάλλεται σε ανιχνεύτριες , οι οποίες ψάχνουν να βρουν κατάλληλο χώρο για την εγκατάσταση της νέας κατοικίας. Όταν επιστρέφουν στην κυψέλη, χορεύουν το χορό της παλλόμενης κοιλιάς ,για να δείξουν την κατεύθυνση και την απόσταση του καταφυγίου που ανακάλυψαν. Όταν σφραγιστούν τα πρώτα βασιλικά κελιά, το μελίσσι είναι έτοιμο να πολλαπλασιαστεί .Οι εργάτριες γεμίζουν τον πρόλοβο τους με μέλι, για να έχουν προμήθειες λίγων ημερών στη νέα θέση που θα εγκατασταθούν , και περιμένουν το σύνθημα της αναχώρησης. Το σύνθημα δίνεται από τις ανιχνέυτριες , οι οποίες με τους συριστικούς χορούς τους αναστατώνουν το μελίσσι. Τελικά το τμήμα του μελισσιού που θα αποτελέσει τον αφεσμό, ξεχύνεται σαν ποτάμι στη σανίδα πτήσης, παρασύροντας προς τα έξω και τη βασίλισσα. Οι μέλισσες πετούν ζωηρά γύρο από την κυψέλη τους , με ένα χαρακτηριστικό βουητό, μέχρι να βγουν και οι τελευταίες που θα ακολουθήσουν το σμήνος . Στη συνέχεια κατευθύνονται σε κάποιο κοντινό δέντρο και σε ένα χαμηλό κλαδί σχηματίζουν το λεγόμενο τσαμπί. Ο αριθμός των μελισσών που αποτελούν τον αφεσμό, είναι περίπου το 50% του αρχικού μελισσιού και αποτελείται κατά βάση από νεαρές μέλισσες. Στη θέση αυτή ο αφεσμός θα παραμείνει από 30 λεπτά μέχρι 24 ώρες, όσο χρόνο θα χρειαστούν οι ανιχνεύτριες να συμφωνήσουν μεταξύ τους ποιο είναι το καλύτερο καταφύγιο της περιοχής. Αυτό το χρόνο έχει στη διάθεση του ο μελισσοκόμος να συλλάβει τον αφεσμό και να τον εγκαταστήσει σε καινούργια κυψέλη. Μετά την αναχώρηση του αφεσμού το μελίσσι ηρεμεί. Ο πληθυσμός του που μειώθηκε απότομα, αυξάνεται γρήγορα , καθώς καθημερινά προσθέτονται νέες μέλισσες από τον εκκολαπτόμενο γόνο. Σε λίγες ημέρες αρχίζουν να εκκολάπτονται και οι νέες βασίλισσες. Το τι θα συμβεί στη συνέχεια εξαρτάται από το αν το μελίσσι προτίθεται να σμηνουργήσει εκ νέου ή όχι. Αν το μελίσσι δεν προτίθεται να σμηνουργήσει επιτρέπει στην πρώτη νεαρή βασίλισσα που θα εκκολαφθεί, να σκοτώσει τις υπόλοιπες αδελφές της μέσα στα κελιά τους και να αναλάβει την αρχηγία του. Αν το μελίσσι προτίθεται να δημιουργήσει και άλλους αφεσμούς, οι εργάτριες παρεμποδίζουν τη νέα βασίλισσα να σκοτώσει τις αδελφές της. Όταν το νέο μελίσσι εγκατασταθεί τελικά στη μόνιμή του κατοικία, αν τυχών υπάρχουν περισσότερες από μια βασίλισσες , θα αγωνισθούν μεταξύ τους και η πιο δυνατή θα σκοτώσει τις αδελφές της .(Λιάκος 2005)  



Η επικοινωνία μεταξύ των μελισσών 
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας είναι η επικοινωνία μεταξύ των μελών της. Η επικοινωνία μεταξύ των μελισσών επιτυγχάνεται με διάφορα ερεθίσματα. Τέτοια είναι οι φερομόνες, χημικές ουσίες που εκκρίνουν τόσο οι εργάτριες όσο και η βασίλισσα του μελισσιού. Ανάλογα με τη χημική ουσία που εκκρίνεται , παρατηρείται και η αντίστοιχη συμπεριφορά από το μελίσσι. Οι μέλισσες επικοινωνούν επίσης χορεύοντας. Έχουν παρατηρηθεί τρεις βασικοί χοροί , ο κυκλικός χορός, ο μικτός χορός, και ο χορός των δονήσεων της κοιλιάς. Οι χοροί αυτοί δηλώνουν κατά βάση την απόσταση της τροφής από την κυψέλη.  


Η διοίκηση του μελισσιού 

Η βασίλισσα είναι αυτή που διευθύνει το μελίσσι. Η παρουσία της είναι διαρκώς αισθητή μέσα στη κυψέλη, χάρη στην κυκλοφορία της βασιλικής ουσίας με την οποία κρατά σε συνοχή το μελίσσι, διατηρεί τη χαρακτηριστική οργάνωσή του και ρυθμίζει τη λειτουργία του. Την μετάδοση της βασιλικής ουσίας αναλαμβάνουν οι εργάτριες συνοδοί της βασίλισσας. Κρατούν τις κεραίες τους σε συνεχή επαφή μαζί της και στη συνέχεια λόγω της συχνής επαφής τους με τις υπόλοιπες εργάτριες, μεταφέρουν την βασιλική ουσία σε ολόκληρο το μελίσσι. Η βασιλική ουσία μεταδίδεται επίσης με την τροφάλλαξη ,καθώς και λόγω της κυκλοφορίας του αέρα.

Τα προϊόντα της μέλισσας
 
Μέλι

Το μέλι θεωρείται θησαυρός υγείας και δύναμης. Η αξία του έχει εκτιμηθεί από την αρχαιότητα. Το μέλι είναι βιολογικό προϊόν. Προέρχεται από το νέκταρ που μαζεύουν οι μέλισσες από τους κάλυκες των διαφόρων λουλουδιών ή από τις εκκρίσεις μελιτοφόρων δένδρων ή εντόμων. Με την επίδραση των γαστρικών υγρών και ενζύμων, καθώς και διαφόρων διεργασιών του εντόμου μετουσιώνεται πλήρως και τελικά μετατρέπεται σε αυτό το πολύτιμο προϊόν, το μέλι. Η ιδιότητα αυτή της μέλισσας χαρακτηρίζεται ως μοναδική και εύλογα προκαλεί τον θαυμασμό.
Το μέλι είναι μια θρεπτική, ωφέλιμη, και άμεσα αφομοιώσιμη τροφή. Περιέχει εκτός από ζάχαρα, ένζυμα, αμινοξέα, μεταλλικά άλατα, βιταμίνες, χρωστικές και αρωματικές ουσίες, μυρμηκικό οξύ που είναι δραστικό αντισηπτικό. Διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε σωστές συνθήκες αποθήκευσης.
Αν προσθέσουμε τώρα τη γευστικότητα και το εξαίσιο άρωμα, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι το μέλι αποτελεί στοιχείο μιας σωστής διατροφής και συμβάλλει στη διατήρηση της καλής υγείας του ανθρώπου. Μπορεί να θεωρηθεί σαν τροφή και φάρμακο, αφού από την αρχαιότητα ήταν γνωστό ότι έχει αντιμικροβιακές και θεραπευτικές ιδιότητες.


Βασιλικός πολτός 

Είναι μια κρεμώδη ουσία που εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες τον νεαρών εργατριών. Προορίζεται για τη διατροφή όλων των ατελών σταδίων της μέλισσας, για αυτό και ονομάζεται «γάλα των μελισσών». Βασιλικός πολτός λέγεται επειδή οι προνύμφες που προορίζονται να γίνουν βασίλισσες, όπως και οι ενήλικες βασίλισσες τρέφονται αποκλειστικά με μεγάλη ποσότητα της τροφής αυτής. Στο βασιλικό πολτό βρίσκεται ο καθοριστικός εκείνος παράγοντας που μετατρέπει την προνύμφη μέλισσα από εργάτρια σε βασίλισσα. Ο βασιλικός πολτός είναι πλούσια πηγή βιταμινών, ανόργανων ουσιών και αμινοξέων.

Είναι ουσία πολύτιμη με εκπληκτικά αποτελέσματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι αδύνατον να παρασκευαστεί εργαστηριακά με συνθετικές διαδικασίες

Γύρη 
Η γύρη είναι η χρυσόσκονη των λουλουδιών, η πιο πλήρης, φυσική τροφή. Είναι τα αρσενικά αναπαραγωγικά κύτταρα των φυτών. Οι μέλισσες τη μαζεύουν από τα λουλούδια, την πλάθουν σε μπαλίτσες και τη μεταφέρουν με τα πίσω πόδια τους στην κυψέλη. Με αυτήν τρέφονται οι ίδιες και ταΐζουν το γόνο.
Για να ζήσει η μέλισσα έχει ανάγκη από μεγάλες ποσότητες γύρης. Για να αναπτυχθούν οι υποφαρυγγικοί και οι κηρογόνοι αδένες της καθώς και οι αδένες του κεντριού, πρέπει να καταναλώσει άφθονη γύρη τις πρώτες ημέρες της ζωής της. Η γύρη έχει μεγάλη θρεπτική αξία για τη μέλισσα αλλά και για τον άνθρωπο. Είναι συμπλήρωμα διατροφής, πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, αμινοξέα, ορμόνες και ένζυμα. Είναι συμπλήρωμα ενέργειας, πηγή θρεπτικών στοιχείων. Περιέχει μια ουσία, τη ρουτίνη, που ενισχύει τα τοιχώματα των αρτηριών, προλαμβάνοντας έτσι εγκεφαλικά επεισόδια.

Πρόπολη
Είναι ρητινώδης, κολλητική ουσία που συλλέγουν οι μέλισσες από τους οφθαλμούς διαφόρων φυτών, κορμούς δέντρων, ρετσίνια κ.λπ., την εμπλουτίζουν με κερί, γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες και τη χρησιμοποιούν για να στεγανοποιήσουν και να απολυμάνουν το εσωτερικό της κυψέλης.
Η πρόπολη δεν επιτρέπει την ανάπτυξη μικροβίων. Οι μέλισσες επιχρίουν τα κελιά των κηρήθρων με πρόπολη μετά την εκκόλαψη των μελισσών και τα αποστειρώνουν, ώστε να είναι έτοιμα για να γεννήσει η βασίλισσα. Η ονομασία πρόπολη - προ της πύλης - οφείλεται στο ότι την τοποθετούν μπροστά στην είσοδο της κυψέλης, ώστε να την στενέψουν και να εμποδίσουν την είσοδο στη φωλιά των διαφόρων εχθρών. Αν, ωστόσο κάποιο ζώο π.χ. ποντίκι, καταφέρει να μπει στην κυψέλη, το θανατώνουν με τα κεντριά τους.
Επειδή δεν μπορούν να το βγάλουν έξω, το βαλσαμώνουν καλύπτοντάς το με πρόπολη ώστε να μη γίνει πηγή μικροβίων.
Το χρώμα της πρόπολης είναι σκούρο καφέ. Είναι αδιάλυτη στο νερό και διαλύεται σε αλκοόλ, βενζίνη. Σε θερμοκρασίες άνω των 25 βαθμών Κελσίου είναι μαλακή, εύπλαστη και κολλάει, ενώ σε θερμοκρασίες κάτω από 15 βαθμούς Κελσίου γίνεται σκληρή και εύθραυστη.
Η πρόπολη έχει βακτηριοστατικές και βακτηριοκτόνες ιδιότητες. Χρησιμοποιείται σε βάμμα ή σε διάλυμα για θεραπεία διαφόρων προβλημάτων του ανθρώπινου οργανισμού. Η πρόπολη χρησιμοποιείται επίσης στα καλλυντικά, σε λοσιόν, κρέμες, αλοιφές, σαπούνια, σαμπουάν και οδοντόπαστες. Είναι το κύριο συστατικό των βερνικιών για βιολιά.
Κερί

Το κερί εκκρίνεται σε λέπια από τους κηρογόνους αδένες της μέλισσας που βρίσκονται στο θώρακά της και το πλάθει με τα πόδια και τις σιαγόνες της χτίζοντας την κηρήθρα. Για την παραγωγή 1 κιλού κεριού καταναλώνουν 10 κιλά μέλι. Η κηροπλάστρια είναι νεαρή εργάτρια 10-15 ημερών. Οι μέλισσες είναι άριστοι κτίστες. Κρεμιούνται η μια από τα πόδια της άλλης, σχηματίζουν αλυσίδα και αρχίζουν με μαεστρία να χτίζουν κηρήθρες από πάνω προς τα κάτω. Από το ταβάνι προς το πάτωμα. Αντίθετα από ότι χτίζουν οι άνθρωποι. Τα κελιά της κηρήθρας τα χτίζουν πάντα σε σχήμα κανονικού εξαγώνου, χωρίς να ξεφεύγει χιλιοστό. Το σχήμα αυτό είναι οικονομικό, στέρεο και εκμεταλλεύεται καλύτερα το χώρο. Μια κηρήθρα ζυγίζει 130 γραμ. - μόνο το κερί - και συγκρατεί πάνω της γύρω στα τρία κιλά μέλι.
Το κερί της μέλισσας χρησιμοποιείται ευρύτατα. Εκτός από τα κεριά και τις λαμπάδες, το βρίσκουμε σε καλλυντικά, κρέμες, αλοιφές, φαρμακευτικά σκευάσματα, βερνίκια, γυαλιστικά αυτοκινήτων και επίπλων, φίλτρα τσιγάρων (μπορεί να συγκρατεί την πίσσα χωρίς να επηρεάζει το άρωμα του καπνού) και σε πολλές άλλες χρήσεις. Το κερί με το οποίο οι μέλισσες σφραγίζουν το ώριμο μέλι (απολεπίσματα) όπως διαπίστωσαν Ρουμάνοι επιστήμονες, έχει αντιβιοτικές ουσίες. Το κερί αυτό παρουσιάζει και αξιόλογη θεραπευτική δράση σε στοματικά προβλήματα (φαρυγγο - αμυγδαλίτιδες κ.λπ.) και προβλήματα του άνω αναπνευστικού.
Δηλητήριο
Το δηλητήριο της μέλισσας έχει θεραπευτικές ιδιότητες, είναι ένα πολύπλοκο μείγμα χημικών ουσιών. Περιέχει περίπου 18 βιολογικά ενεργές ενώσεις, μερικές από τις οποίες είναι σχεδόν αδύνατον να τις δημιουργήσουν ή να τις συνθέσουνε με χημικές μεθόδους στα εργαστήρια.
Το κύριο συστατικό του δηλητηρίου ειναι η Μελιτίνη που περιέχεται σε ποσοστό 50-60%, η οποία παρέχει πολύ ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιβακτηριακή δράση.
Το δηλητήριο της μέλισσας χρησιμοποιείται για:
Ρευματοπάθειες (Αγκύλωση, παραμορφωτική σπονδυλίτιδα, νεανική αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα.)
Καρδιοπάθειες (Οξύ καρδιακό έμφραγμα, Αρρυθμίες, Υπέρταση, αρτηριοσκλήρωση)
Αδενοπάθειες (υπογλυκαιμία, ανωμαλίες περιόδου των γυναικών)
Ανοσοποιητικό σύστημα (AIDS, ερυθηματώδης λύκος)
Νευρικό σύστημα (Χρόνιο σύνδρομο πόνου, λουμπάγκο, σκλήρυνση κατά πλάκας, περιφερειακή νευρίτιδα, πόνοι έρπητα, ισχιαλγία.)
Δερματοπάθειες (Ανοικτές πληγές, εκζέματα, κάλλους, μυκητιάσεις, ψωρίαση, σκληροδερμία, επιδερμικά έλκη)

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΜΟΥ ΑΡΕΣΕ ΠΟΛΥ ΜΠΡΑΒΟ

Ανώνυμος είπε...

ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΚΡΗΝΗ ΑΘΑΝΑΤΗ ΜΕ ΤΑ ΩΡΑΙΑ ΣΟΥ

Δημοσίευση σχολίου

 
Design by Free WordPress Themes | Bloggerized by Lasantha - Premium Blogger Themes | Macys Printable Coupons